Đại Tạng Kinh - Kinh Điển Phật Giáo

☸ PHẨM 22: ĐỨC PHẬT☸ PHẨM 23: AN LẠC☸ PHẨM 24: YÊU THƯƠNG☸ PHẨM 25: SÂN HẬN☸ PHẨM 26: TRẦN CẤU☸ PHẨM 27: PHỤNG TRÌ☸ PHẨM 28: CHÍNH ĐẠO☸ PHẨM 29: QUẢNG THUYẾT☸ PHẨM 30: ĐỊA NGỤC☸ PHẨM 31: VOI DỤ☸ PHẨM 32: ÁI DỤC☸ PHẨM 33: LỢI DƯỠNG☸ PHẨM 34: ĐẠO NHÂN☸ PHẨM 35: TỊNH HẠNH☸ PHẨM 36: TỊCH DIỆT☸ PHẨM 37: SINH TỬ☸ PHẨM 38: ĐẠO LỢI☸ PHẨM 39: CÁT TƯỜNG

Kinh Pháp Cú ♦ Quyển hạ

☸ PHẨM 22: ĐỨC PHẬT

Phẩm Đức Phật có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về thần lực và uy đức của Phật. Ngài làm lợi ích và cứu độ chúng sinh, là ngọn đèn sáng của thế gian.

[1]

Tự mình thắng phiền não

Thế gian chẳng ai hơn

Thông suốt trí vô ngại

Dẫn kẻ mê vào Đạo

[2]

Đoạn nghi không ngăn ngại

Ái tận không nơi chứa

Phật Pháp sâu thăm thẳm

Chưa tu hãy tu hành

[3]

Dũng mãnh tâm chuyên chú

Xuất gia ngày đêm tu

Lìa dục đoạn vô minh

Học Pháp niệm sáng trong

[4]

Thấy Pháp tịnh vô uế

Đã lìa năm đường ác

Phật xuất chiếu thế gian

Diệt trừ khổ chúng sinh

[5]

Khó được sinh làm người

Khó được sống trường thọ

Khó gặp Phật xuất thế

Khó nghe Pháp của Phật

[6]

Tự ngộ không thầy dạy

Một mình không bạn lữ

Nhất tâm tu Chính Pháp

Phật Đạo tự nhiên thông

[7]

Thuyền trưởng khéo lái thuyền

Tinh tấn làm cầu nối

Người bị dòng tộc vây

Ai thoát là trượng phu

[8]

Phá ác tu Phật Đạo

Ngưng vọng hạnh thanh tịnh

Trừ tham học Chính Pháp

Đoạn phiền Phật đệ tử

[9]

Nhẫn nhục là đệ nhất

Tịch diệt là tối thượng

Xả ác làm Đạo Nhân

Không nhiễu loạn hại người

[10]

Không não không nhiễu loạn

Thọ trì tất cả giới

Xả tham ăn thanh đạm

Ẩn dật nơi tĩnh mịch

Chính niệm trí tuệ sinh

Là khéo hành lời Phật

[11]

Không làm các điều ác

Vâng làm mọi việc lành

Thanh tịnh tâm ý mình

Là lời chư Phật dạy

[12]

Phật là bậc tôn quý

Lậu tận đoạn tuyệt dâm

Thế Hùng tộc Năng Nhân

Chúng sinh đều cung kính

[13]

Lành thay đại phúc báo

Sở nguyện đều viên thành

Nhanh được đệ nhất diệt

Dần dần vào tịch diệt

[14]

Nhiều người đi nương tựa

Thần cây thần sông núi

Xây miếu vẽ hình tượng

Cúng tế cầu xin phúc

[15]

Nương tựa nơi như thế

Chẳng an chẳng tối thượng

Bởi thần không thể đến

Diệt trừ khổ của ta

[16]

Nếu ai Quy Y Phật

Quy Y Pháp cùng Tăng

Tu tập Bốn Thánh Đế

Tất thấy chân trí tuệ

[17]

Sinh tử chốn nhọc nhằn

Độ thoát nhờ Bốn Đế

Độ đời Tám Chính Đạo

Diệt trừ mọi khổ đau

[18]

Quy y nơi Tam Bảo

Tối thượng cát tường nhất

Duy chỉ Phật Pháp Tăng

Mới trừ mọi khổ đau

[19]

Nếu ai tu Chính Đạo

Cầu Pháp chẳng keo tiếc

Người ấy được lợi lành

Chính là Quy Y Phật

[20]

Người trí rất khó gặp

Cũng không dễ gì gần

Ở mọi nơi sinh ra

Thân tộc nhờ ơn lành

[21]

Vui thay Phật xuất thế

Vui thay Pháp thuyết giảng

Vui thay Tăng hòa thuận

Hòa vui thường an lạc

☸ PHẨM 23: AN LẠC

Phẩm An Lạc có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về bình an và hiểm nguy có thứ tự sai khác. Bỏ ác hướng thiện thì sẽ được vui sướng và không đọa lạc.

[1]

Ta sống trong bình an

Chẳng ôm lòng oán hận

Giữa chúng người thù hận

Ta sống không hận thù

[2]

Ta sống trong bình an

Chẳng mắc bệnh phiền não

Giữa chúng người phiền não

Ta sống không não phiền

[3]

Ta sống trong bình an

Chẳng lo lắng ưu sầu

Giữa chúng người lo âu

Ta sống không âu lo

[4]

Ta sống trong bình an

Thanh tịnh và vô vi

Lấy vui làm thức ăn

Như ở trời Quang Âm

[5]

Ta sống trong bình an

Đạm bạc không phiền toái

Dẫu mang củi cả nước

Cũng chẳng thể đốt ta

[6]

Hơn người người sinh oán

Thua người ta xấu hổ

Vứt bỏ tâm hơn thua

Không tranh sẽ tự an

[7]

Lửa nào bằng dâm dục

Độc nào bằng phẫn nộ

Khổ nào bằng phiền não

Vui nào bằng tịch diệt

[8]

Chớ thích niềm vui nhỏ

Trí nhỏ biện luận nhỏ

Hãy cầu đại trí tuệ

Mới được an vui lớn

[9]

Ta là Đức Thế Tôn

Giải thoát vĩnh không sầu

Siêu việt khỏi ba cõi

Một mình hàng chúng ma

[10]

Vui thay thấy thánh nhân

Vui thay được nương tựa

Lìa xa kẻ ngu mê

Tu thiện tự an vui

[11]

Vui thay trì Chính Đạo

Vui thay thuyết giảng Pháp

Với đời không đua tranh

Giữ giới luôn an vui

[12]

Sống cùng với thánh hiền

Vui như gặp người thân

Gần gũi bậc trí tuệ

Đa văn đức cao thâm

[13]

Ít ai thọ mạng dài

Mà lắm kẻ chết non

Tu Đạo giữ trọng yếu

Đến già vẫn bình an

[14]

Muốn được Pháp cam lộ

Đoạn trừ diệt ái dục

Muốn thoát sinh tử khổ

Phải uống vị cam lộ

☸ PHẨM 24: YÊU THƯƠNG

Phẩm Yêu Thương có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta đừng quá si ái. Nếu có thể chẳng khởi tâm tham dục, tất sẽ không có lo âu và hoạn nạn.

[1]

Nghịch Đạo thì thuận mình

Thuận Đạo thì trái mình

Lìa Đạo giữ ham muốn

Đó là theo ái dục

[2]

Không nên vướng yêu thương

Cũng đừng có oán ghét

Thương chẳng gặp thì lo

Ghét thấy nhau lại sầu

[3]

Cho nên chớ yêu thương

Bởi thương sinh oán ghét

Siết buộc ai đã trừ

Thương ghét không chỗ sinh

[4]

Yêu thương sinh âu lo

Yêu thương sinh sợ hãi

Yêu thương nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sinh?

[5]

Mong cầu sinh âu lo

Mong cầu sinh sợ hãi

Mong cầu nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sinh?

[6]

Tham dục sinh âu lo

Tham dục sinh sợ hãi

Tham dục nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sinh?

[7]

Trì Pháp, giới thành tựu

Chí thành biết xấu hổ

Tu hành gần với Đạo

Mọi người đều mến thương

[8]

Chẳng phóng túng tham dục

Suy nghĩ kỹ mới nói

Tâm không tham ái dục

Tất chặt đứt luân hồi

[9]

Như người đi rất lâu

Từ xa về bình an

Quyến thuộc ra chào đón

Niềm nở mừng trở về

[10]

Ai khéo tu phúc đức

Từ đây đến nơi kia

Tự mình thọ phúc lạc

Như quyến thuộc đến mừng

[11]

Tu tập theo Thánh giáo

Ngăn trừ điều bất thiện

Kính mến ai gần Đạo

Chớ thân ai xa Đạo

[12]

Chính Đạo gần với xa

Chỗ trụ có khác nhau

Gần Đạo sinh lên trời

Xa Đạo đọa địa ngục

☸ PHẨM 25: SÂN HẬN

Phẩm Sân Hận có 26 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy dùng nhu hòa, khoan dung, và từ bi khi đối mặt với sân hận. Nếu làm được như thế, chư thiên tất sẽ che chở và mọi người thương mến.

[1]

Sân hận không thấy Pháp

Sân hận không hiểu Đạo

Sân hận ai khéo trừ

Phúc lạc thường tùy thân

[2]

Tham dục không thấy Pháp

Si mê cũng như thế

Lìa si đoạn trừ dục

Phúc ấy là đệ nhất

[3]

Sân hận tự kiềm chế

Như dừng xe chạy nhanh

Là người lái xe giỏi

Bỏ tối tiến vào sáng

[4]

Nhẫn nhục thắng sân hận

Thiện đức thắng tà ác

Bậc trí khéo bố thí

Chí thành thắng lừa dối

[5]

Tham dục với sân hận

Si mê cũng chẳng có

Như tu ba việc này

Khi chết sinh lên trời

[6]

Thường tự nhiếp thân tâm

Lòng từ không giết hại

Tất sẽ sinh lên trời

Đến nơi chẳng ưu sầu

[7]

Tâm ý luôn tỉnh giác

Sáng tối siêng tu học

Lậu tận ý giải thoát

Sẽ đắc Đạo tịch diệt

[8]

Người đời chê bai nhau

Từ xưa cho đến nay

Đã chê ai nói nhiều

Lại chê ai nói ít

Cũng chê ai nói vừa

Chẳng ai không bị chê

[9]

Dục niệm không phải thánh

Chẳng thể tự kiềm chế

Lúc khen lúc hủy báng

Chỉ vì lợi với danh

[10]

Điều khen của thánh nhân

Chỉ khen ai hiền đức

Người trí giữ giới luật

Không chỗ để phỉ báng

[11]

Tịnh như bậc Ứng Chân

Chớ có hủy báng họ

Hàng người đều tán thán

Chư thiên cũng tán dương

[12]

Thân luôn gìn giữ hộ

Điều phục tính sân hận

Diệt trừ thân làm ác

Tinh tấn làm việc lành

[13]

Ngữ luôn gìn giữ hộ

Điều phục tính sân hận

Diệt trừ lời xấu ác

Đọc tụng học Pháp ngôn

[14]

Ý luôn gìn giữ hộ

Điều phục tính sân hận

Diệt trừ tâm tà ác

Tư duy chính niệm Đạo

[15]

Gìn lời thủ hộ thân

Giữ ý nhiếp tâm mình

Bỏ sân hành Chính Đạo

Nhẫn nhục kiên cố nhất

[16]

Bỏ sân lìa ngạo mạn

Lánh xa các ái duyên

Không chấp nơi danh sắc

Vô vi diệt khổ đau

[17]

Sân khởi liền diệt trừ

Dâm sinh tự khắc chế

Xả bỏ niệm u mê

Tất sẽ được bình an

[18]

Sân đoạn nằm ngủ yên

Khuể diệt không ưu sầu

Phẫn nộ là căn độc

Nhu hòa ý thanh tịnh

Lời hay được ngợi khen

Trừ ác không hoạn nạn

[19]

Chung hướng dễ gần nhau

Nếu chuyên làm việc ác

Về sau chuốc sân hận

Như lửa đốt phiền não

[20]

Chẳng biết lẽ hổ thẹn

Xằng bậy lại phẫn nộ

Ai bị sân dẫn dắt

Không chán việc xấu làm

[21]

Phẫn nộ gần binh đao

Nhu hòa gần an tường

Hạnh nhẫn là tối thượng

Thế nên phải luôn nhẫn

[22]

Phẫn nộ người khinh chê

Ai sân nên học nhẫn

Hạnh nhẫn là tối thượng

Thế nên phải luôn nhẫn

[23]

Chẳng kể ta hay người

Phải sợ tham sân si

Nếu biết họ khởi ác

Tâm ta nên diệt trước

[24]

Lợi mình và lợi người

Vì họ ta khuyên bảo

Nếu biết họ khởi ác

Tâm ta nên diệt trước

[25]

Trí nhẫn thắng ngu si

Kẻ ngu nói lời ác

Muốn luôn chiến thắng họ

Chỉ nên giữ im lặng

[26]

Những ai mà làm ác

Phẫn nộ khởi sinh oán

Nếu sân mà chẳng khởi

Tức là chiến thắng họ

☸ PHẨM 26: TRẦN CẤU

Phẩm Trần Cấu có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này nói về sự khác biệt giữa thanh tịnh và ô trược. Tu Đạo cần phải học tập thanh tịnh, đừng làm việc nhiễm ô và nhục nhã.

[1]

Lúc sinh chẳng làm lành

Khi chết đọa đường ác

Chịu khổ không gián đoạn

Đến nơi chẳng tư lương

[2]

Hãy siêng cầu trí tuệ

Tu trì ý kiên định

Lìa cấu chớ nhiễm ô

Tất sẽ thoát ách khổ

[3]

Bậc trí luôn tinh cần

An tường chầm chậm tiến

Tẩy trừ tâm cáu bẩn

Như thợ đúc vàng ròng

[4]

Như sắt bị rỉ sét

Trở lại ăn thân nó

Ác sinh từ nơi tâm

Trở lại hủy thân đó

[5]

Chẳng tụng lời sẽ dơ

Chẳng siêng nhà sẽ bẩn

Chẳng nghiêm sắc sẽ cấu

Buông lung việc sẽ uế

[6]

Keo khiến huệ thí dơ

Ác khiến hành vi bẩn

Hiện đời cùng vị lai

Pháp ác luôn cấu uế

[7]

Dơ bẩn trong dơ bẩn

Chẳng gì bằng si mê

Tu học nên trừ ác

Bhikṣu [bíc su] không cấu uế

[8]

Cẩu thả vô liêm sỉ

Như chim có mỏ dài

Mặt dày chịu uất nhục

Đó gọi là sinh uế

[9]

Liêm khiết sống tuy khổ

Nhưng nghĩa giữ trong sáng

Chẳng dối lìa uất nhục

Đó gọi là sinh tịnh

[10]

Kẻ ngu ưa giết hại

Lời nói chẳng thành thật

Trộm lấy vật không cho

Vợ người thích xâm phạm

[11]

Khoái ý ưa phạm giới

Say mê nơi rượu chè

Kẻ đó mãi đời đời

Đào mộ tự chôn mình

[12]

Những ai hiểu lẽ phải

Chẳng nên khởi niệm ác

Kẻ ngu gần phi pháp

Lâu dần đốt dìm mình

[13]

Nếu tin làm bố thí

Danh tiếng muốn vang lừng

Gặp người luôn khoe khoang

Chẳng thể nhập chính định

[14]

Đoạn trừ tất cả dục

Diệt tận gốc của ý

Ngày đêm giữ chính niệm

Tất sẽ nhập chính định

[15]

Chấp trước nhiễm trần cấu

Do nhiễm sinh hữu lậu

Chẳng nhiễm chẳng làm uế

Thanh tịnh lìa si mê

[16]

Thấy người tự nhiễm trần

Lòng ta luôn tỉnh ngộ

Làm uế là dối mình

Lậu tận không cấu uế

[17]

Lửa nóng nào bằng dâm

Vụt nhanh nào bằng sân

Lưới kín nào bằng si

Sông chảy nào bằng ái

[18]

Hư không chẳng dấu vết

Đạo Nhân chẳng ý dơ

Người đời ưa làm ác

Duy Phật tịnh vô uế

[19]

Hư không chẳng dấu vết

Đạo Nhân chẳng ý dơ

Thế gian đều vô thường

Phật lìa ngã, ngã sở

☸ PHẨM 27: PHỤNG TRÌ

Phẩm Phụng Trì có 17 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giảng giải ý nghĩa của Đạo. Tu học Phật Pháp quý nhất là ở đức hạnh. Tâm đừng có tham lam và ưa hưởng thụ xa xỉ.

[1]

Ai thích trì Kinh Đạo

Lợi danh chẳng đua tranh

Có lợi hay vô lợi

Không tham không si mê

[2]

Tu học luôn quý mến

Chính tâm dùng tu hành

Ôm ấp trí tuệ báu

Đó là người vì Đạo

[3]

Gọi là bậc trí tuệ

Không phải lời khôn khéo

Chẳng sợ chẳng kinh hoàng

Tu thiện là bậc trí

[4]

Gọi là bậc trì Pháp

Không phải đọc tụng nhiều

Dẫu chỉ nghe ít thôi

Y Pháp thân hành trì

Giữ Đạo chẳng lãng quên

Đó là người trì Pháp

[5]

Gọi là bậc trưởng lão

Không phải tuổi tác cao

Già nua tóc bạc trắng

Ngu si chẳng biết tội

[6]

Chính Pháp luôn ôm ấp

Nhu hòa lòng từ bi

Hiểu rộng tâm thanh tịnh

Đó là bậc trưởng lão

[7]

Gọi là người đoan chính

Không phải đẹp như hoa

Keo kiệt lòng ganh ghét

Lời nói có lỗi lầm

[8]

Ai khéo lìa việc ác

Căn nguyên đã đoạn trừ

Thông tuệ chẳng sân hận

Đó là người đoan chính

[9]

Gọi là bậc Đạo Nhân

Không phải cạo râu tóc

Nói dối nhiều tham ái

Tham dục như phàm phu

[10]

Ai khéo ngưng việc ác

Đạo Pháp rộng tuyên dương

Tâm an vọng tưởng diệt

Đó là bậc Đạo Nhân

[11]

Gọi là bậc Bhikṣu

Không phải đi khất thực

Làm ác kỳ vọng người

Cầu lợi cầu tiếng tăm

[12]

Ai khéo biết tội phúc

Luôn tu hạnh thanh tịnh

Dùng tuệ diệt trừ ác

Đó gọi là Bhikṣu

[13]

Gọi là bậc hiền minh

Không phải giữ lặng thinh

Nội tâm chẳng thanh tịnh

Ngoại thân nhiễm bụi trần

[14]

Bất nhiễm tâm vô vi

Thanh tịnh như hư không

Người ấy được tịch diệt

Đó là bậc hiền minh

[15]

Gọi là bậc đắc Đạo

Không phải chỉ cứu một

Rộng độ khắp chúng sinh

Vô hại là hành Đạo

[16]

Dạy người chẳng nhiều lời

Lời thật việc làm chính

Ai muốn được định tuệ

Chỉ cần vọng khép trừ

Ý muốn cầu an lạc

Chớ làm việc phàm phu

Kết sử chưa trừ sạch

Vẫn không được giải thoát

☸ PHẨM 28: CHÍNH ĐẠO

Phẩm Chính Đạo có 28 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về Pháp yếu để đạt đến giải thoát. Đó là Đạo vi diệu tối thượng.

[1]

Tối thượng Tám Chính Đạo

Dấu Pháp Bốn Thánh Đế

Vô dục tôn quý nhất

Cúng đèn được mắt sáng

[2]

Đạo này chẳng còn sợ

Thấy tịnh mới độ thế

Phá tan chúng ma binh

Gắng hành diệt tà khổ

[3]

Ta đã khai Chính Đạo

Vì chúng hiện quang minh

Đã nghe hãy tự hành

Đã hành cởi buộc tà

[4]

Sinh tử vô thường, khổ

Soi thấy bằng trí tuệ

Muốn lìa hết thảy khổ

Hành Đạo trừ tất cả

[5]

Sinh tử vô thường, không

Soi thấy bằng trí tuệ

Muốn lìa hết thảy khổ

Chỉ nên siêng hành Đạo

[6]

Lúc tu hãy nên tu

Đừng như kẻ ngu si

Sa đọa mà chẳng màng

Chần chừ chẳng cầu Đạo

[7]

Niệm tương ứng là chính

Niệm tán loạn là tà

Có trí chẳng khởi tà

Tu Đạo tuệ sẽ thành

[8]

Gìn lời giữ ý niệm

Bất thiện thân không làm

Như thế tịnh ba nghiệp

Phật nói là đắc Đạo

[9]

Chặt cây chẳng bứng gốc

Rễ còn, sẽ sinh tiếp

Rễ đứt mới không cây

Bhikṣu đắc tịch diệt

[10]

Không thể chặt đứt cây

Thân quyến thương luyến nhớ

Ý tham tự trói buộc

Như nghé thèm sữa mẹ

[11]

Khéo đoạn gốc ý niệm

Và sinh tử vô biên

Đó là gần với Đạo

Tất nhanh đắc tịch diệt

[12]

Tham dục dẫn đến già

Sân hận dẫn đến bệnh

Si mê dẫn đến chết

Độc trừ sẽ đắc Đạo

[13]

Trước buông sau cởi bỏ

Giải thoát qua bờ kia

Tất cả mọi niệm diệt

Chẳng còn sinh già chết

[14]

Người đời nuôi vợ con

Chẳng quán lẽ vô thường

Cái chết bỗng chợt đến

Ví như nước chảy xiết

[15]

Cha con chẳng thể cứu

Họ hàng hy vọng gì?

Mạng hết cậy quyến thuộc

Như mù cầm đèn sáng

[16]

Bậc trí hiểu ý trên

Kinh giới hãy tu trì

Siêng hành vượt thế gian

Diệt trừ tất cả khổ

[17]

Lìa xa các vực thẳm

Như gió thổi tan mây

Đã diệt tư tưởng tà

Đó là chính tri kiến

[18]

Tuệ là báu thế gian

An lạc chứng vô vi

Ai biết thọ chính giáo

Vĩnh đoạn sinh già chết

[19]

Biết các hành là không

Tức thấy bằng trí tuệ

Nhàm chán khổ thế gian

Đây là Đạo trừ khổ

[20]

Biết các hành là khổ

Tức thấy bằng trí tuệ

Nhàm chán khổ thế gian

Đây là Đạo trừ khổ

[21]

Các hành không có ngã

Tức thấy bằng trí tuệ

Nhàm chán khổ thế gian

Đây là Đạo trừ khổ

[22]

Ta đã giảng dấu Đạo

Ái dục như tên bắn

Hãy nên tự khích lệ

Thọ trì lời Phật dạy

[23]

Dục niệm Ta đều diệt

Luân hồi sinh tử tận

Cởi bỏ mọi buộc ràng

Đạo nhãn diễn nói Pháp

[24]

Chảy xiết đổ vào biển

Nước chảy sẽ nhanh đầy

Thuyết Đạo cho người trí

Khéo đến uống cam lộ

[25]

Trước chưa nghe Pháp luân

Chuyển vì thương chúng sinh

Ai phụng sự tu hành

Kính lễ vượt ba cõi

[26]

Ba niệm mà niệm thiện

Ba niệm sẽ lìa ác

Từ niệm mà có hành

Diệt cấu là Chính Đoạn

[27]



Ba định chuyển ba niệm

Bỏ ngã hành vô lượng

Đắc định trừ ba kết

Giải kết hãy nên niệm

[28]

Biết lấy giới ngăn ác

Tư duy tuệ vui niệm

Biết thế giới thành bại

Ý dừng tất cả giải

☸ PHẨM 29: QUẢNG THUYẾT

Phẩm Quảng Thuyết có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, chẳng kể là việc thiện hay ác, tất cả đều là từ nhỏ tích thành lớn, và hãy nên chứng ngộ Pháp nghĩa của mỗi chương cú.

[1]

An vui cho tuy nhỏ

Phúc báo sau rất lớn

Dẫu ban chút trí tuệ

Thọ phúc chẳng nghĩ bàn

[2]

Sầu ưu trút cho người

Mà muốn quả báo lành

Tai ương trở về thân

Tự gặp thâm oán thù

[3]

Đã làm rất nhiều việc

Việc sai cũng đi làm

Chơi bời ca hát nhảy

Nghiệp ác ngày càng tăng

[4]

Tinh tấn luôn hành trì

Tu học phải bỏ sai

Tu thân tự tỉnh giác

Đó gọi là chính nghiệp

[5]

Đã tự hiểu biết sâu

Lại còn học vấn rộng

Dần dần càng rộng khắp

Như sữa đổ vào nước

[6]

Đã tự không trí tuệ

Lại còn lười học vấn

Dần dần thu nhỏ hẹp

Như bơ đổ vào nước

[7]

Gần Đạo danh tiếng thơm

Như núi Tuyết cao vót

Xa Đạo mờ tăm tối

Như ban đêm bắn tên

[8]

Là đệ tử của Phật

Hãy luôn tự tỉnh giác

Ngày đêm thường niệm Phật

Tư duy Pháp và Tăng

[9]

Là đệ tử của Phật

Hãy luôn tự tỉnh giác

Sớm tối tư duy tu

Thiền quán tâm chuyên chú

[10]

Là người hãy nhớ nghĩ

Khi ăn tự biết đủ

Tức sẽ bớt tham muốn

Tiết chế tất sống lâu

[11]

Tu khó bỏ ác khó

Tại gia sống cũng khó

Hợp hội đồng lợi khó

Khó nhất vượt ba cõi

[12]

Bhikṣu khất thực khó

Sao không tự gắng sức?

Tinh tấn được tự tại

Sau khỏi nhờ mong ai

[13]

Có tín giới sẽ thành

Từ giới nhiều tài bảo

Do giới hợp với Đạo

Nơi nơi người cúng dường

[14]

Bất luận đi nằm ngồi

Một mình không buông lung

Hãy tự hàng phục tâm

Lòng vui chốn núi rừng

☸ PHẨM 30: ĐỊA NGỤC

Phẩm Địa Ngục có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về những việc mà sẽ khiến đọa địa ngục. Hễ làm ác tất sẽ chịu quả ác; nghiệp tội lôi đi chẳng tha.

[1]

Nói dối gần địa ngục

Đã làm mà nói không

Hai tội, sau đều thọ

Nghiệp đó tự lôi đi

[2]

Pháp y khoác trên thân

Làm ác chẳng thôi nghỉ

Ai cẩu thả làm ác

Khi chết đọa địa ngục

[3]

Phạm giới thọ cúng dường

Há không hại chính mình?

Chết ăn viên sắt nóng

Lửa dữ cháy thành than

[4]

Buông lung có bốn việc

Vợ người thích xâm phạm,

Gặp họa chẳng phúc lợi,

Bị chê, dâm dục tăng

[5]

Không phúc lợi đọa ác

Sợ ác sợ chút lạc

Gian dâm luật trừng phạt

Khi chết đọa địa ngục

[6]

Ví như nhổ cỏ may

Nắm lơi sẽ cắt tay

Đạo Nhân không giữ giới

Địa ngục siết lôi đi

[7]

Ai tu hành chểnh mảng

Chẳng thể trừ trần lao

Tịnh hạnh có khiếm khuyết

Vĩnh không thọ đại phúc

[8]

Việc đúng nên luôn làm

Hãy làm hết sức mình

Lìa xa các ngoại đạo

Chớ nhiễm trần cấu ô

[9]

Việc sai chớ nên làm

Bởi sau chịu thống khổ

Làm lành luôn may mắn

Nơi đến chẳng hối tiếc

[10]

Ở trong các việc ác

Sẽ làm hoặc đã làm

Khổ này chẳng thể trừ

Tội siết khó miễn tha

[11]

Nói dối tham hối lộ

Việc làm không chân chính

Vu khống người lương thiện

Phạt oan bậc thiện sĩ

Tội siết những kẻ đó

Tự lọt hố hiểm sâu

[12]

Ví như phòng vệ thành

Trong ngoài đều kiên cố

Ai tự giữ tâm họ

Phi pháp chẳng thể sinh

Lầm lỗi nảy ưu sầu

Khiến đọa chốn địa ngục

[13]

Nên đáng thẹn không thẹn

Chẳng đáng thẹn lại thẹn

Kẻ đó sinh tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[14]

Nên đáng sợ không sợ

Chẳng đáng sợ lại sợ

Bởi tin theo tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[15]

Nên đáng lánh không lánh

Chẳng đáng gần lại gần

Do huân tập tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[16]

Nên đáng gần thì gần

Nên đáng xa thì xa

Chính kiến luôn gìn giữ

Khi chết sinh chốn lành

☸ PHẨM 31: VOI DỤ

Phẩm Voi Dụ có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy người giữ thân nghiệp chân chính; làm lành sẽ được lành và thọ hưởng phúc báo vui sướng.

[1]

Như voi lúc giao đấu

Chẳng sợ bị trúng tên

Luôn dùng lòng thành tín

Độ kẻ không giới đức

[2]

Ví như voi điều phục

Mới để cho vua cưỡi

Khéo điều làm hiền nhân

Mới được lời thành tín

[3]

Dẫu ai giỏi huấn luyện

Như khéo huấn luyện ngựa

Lại khéo huấn luyện voi

Đâu bằng điều phục mình

[4]

Kẻ kia chẳng thể chở

Lại cũng chẳng thể đến

Chỉ ai tự điều phục

Mới đến nơi an lành

[5]

Như voi tên Hộ Tài

Hung mãnh khó điều phục

Trói chân không cho ăn

Do bởi voi hung bạo

[6]

Ai cứ chuyên làm ác

Tham dục luôn tự trói

Như voi chẳng biết chán

Nên mãi thọ bào thai

[7]

Bổn tâm đã thuần thục

Và luôn được an lành

Tất sẽ cởi bỏ trói

Như móc sắt phục voi

[8]

Tu Đạo chớ buông lung

Khéo luôn hộ tâm mình

Tất sẽ lìa ách khổ

Như voi ra khỏi bẫy

[9]

Nếu có được bạn lành

Hãy cùng rộng tu thiện

Khéo thông điều nghe qua

Đi đến nơi chính niệm

[10]

Nếu chẳng được bạn lành

Chớ cùng gây tan thương

Lánh xa chỗ huyên náo

Một mình không làm ác

[11]

Một mình làm việc lành

Đừng cùng với kẻ ngu

Một mình không làm ác

Như voi, sợ tự hộ

[12]

Vui thay sống lợi ích

Vui thay bạn nhu hòa

Vui thay chết an lành

Vui thay không làm ác

[13]

Vui thay có mẹ mong

Vui thay có cha nhờ

Vui thay có Đạo Nhân

Vui thay có Chính Đạo

[14]

Vui thay luôn trì giới

Vui thay có chính tín

Vui thay được trí tuệ

Vui thay chẳng làm ác

[15]

Ví như cưỡi ngựa thuần

Tùy ý đến nơi muốn

Tín giới và tinh tấn

Định tuệ sẽ đầy đủ

[16]

Giới Pháp đã thành lập

Nhẫn hòa tâm an định

Sẽ đoạn mọi khổ đau

Tùy ý như ước mong

[17]

Từ đó nhập thiền định

Như ngựa đã thuần phục

Đoạn sân được vô lậu

Tất thọ phúc lạc trời

[18]

Tinh tấn giữa buông lung

Giác ngộ giữa ngủ say

Như ngựa đã thuần phục

Bỏ ác làm thánh hiền

☸ PHẨM 32: ÁI DỤC

Phẩm Ái Dục có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy phải lìa xa sự tham luyến của ái dục. Người đời vì nó mà chuốc lấy biết bao tai họa nguy hại.

[1]

Phóng túng tâm dâm dục

Ái dục thêm cành nhánh

Lan rộng càng hẫy hừng

Như khỉ nhảy hái quả

[2]

Vì ái kham chịu khổ

Tham dục chấp thế gian

Ưu sầu ngày đêm tăng

Mọc dài như dây leo

[3]

Người bị ân ái mê

Ái tình chẳng thể buông

Bởi thế nhiều đau thương

Róc rách chảy đầy ao

[4]

Phàm phu lắm ưu sầu

Thế gian đầy khổ đau

Chỉ vì ái duyên hữu

Lìa ái sẽ vô ưu

[5]

Tâm an lìa ưu sầu

Ái đoạn, dứt sinh tử

Vô ưu chẳng mong cầu

Lìa ái tất được an

[6]

Khi chết lòng ưu sầu

Thân thuộc thương luyến nhớ

Buồn đau chốn luân hồi

Ái khổ luôn đọa nguy

[7]

Là người tu Chính Đạo

Đừng cùng với ái dục

Trước đoạn gốc ái dục

Gốc rễ chẳng chỗ sinh

Chớ như cắt cỏ lau

Khiến tâm sinh trở lại

[8]

Như rễ cây sâu chắc

Dẫu chặt vẫn mọc lên

Tâm ái không trừ sạch

Liền sẽ lại thọ khổ

[9]

Như khỉ rời khỏi cây

Rồi lại đến cây khác

Phàm phu cũng như thế

Thoát ngục lại vào ngục

[10]

Ý tham luôn chảy mãi

Ác tập với kiêu mạn

Tư tưởng bám tham dục

Tự che chẳng thể thấy

[11]

Tất cả dòng ý chảy

Ái siết như dây sắn

Duy tuệ phân biệt thấy

Khéo đoạn gốc của ý

[12]

Người bị ái thấm ướt

Tư tưởng càng lan xa

Ái dục sâu không đáy

Già chết chỉ tăng thêm

[13]

Ái dục sinh bất tận

Chỉ dùng tham dục ăn

Nuôi oán, lợi gò mả

Kẻ ngu luôn miệt mài

[14]

Tuy ngục có móc xích

Người trí chẳng bảo chắc

Kẻ ngu thấy vợ con

Nhiễm ái hơn lao ngục

[15]

Phật nói ái là ngục

Kiên cố khó ra khỏi

Cho nên hãy đoạn trừ

An lạc không tham dục

[16]

Thấy sắc tâm mê muội

Vô thường không tư duy

Kẻ ngu cho tốt đẹp

Nào biết đó chẳng thật

[17]

Cuộn mình trong ái dục

Ví như tằm nhả tơ

Bậc trí khéo đoạn trừ

Chẳng tiếc, trừ khổ ách

[18]

Tâm ai mãi buông lung

Thấy dâm bảo là tịnh

Ân ái ý gia tăng

Từ đó vào ngục lao

[19]

Ý ai diệt trừ dâm

Thường niệm dục bất tịnh

Từ đó thoát ngục tà

Khéo đoạn già chết khổ

[20]

Lưới dục tự quấn lấy

Lọng ái tự phủ che

Phóng túng siết ở ngục

Như cá vào miệng rọ

Già chết luôn đến bức

Như nghé thèm sữa mẹ

[21]

Lìa dục diệt gốc ái

Xé lưới chẳng còn giam

Tu Đạo thoát ngục trói

Giải trừ mọi chướng ngại

Đã được qua bờ kia

Đó là bậc đại trí

[22]

Chớ gần kẻ xa Pháp

Cũng chớ bị ái nhiễm

Ba đời ai không đoạn

Vẫn phải đọa sinh tử

[23]

Nếu ngộ hết thảy pháp

Các pháp không chấp trước

Ý giải tất cả ái

Đó là hiểu Thánh ý

[24]

Pháp thí thắng mọi thí

Đạo vị thắng mọi vị

Pháp lạc thắng mọi lạc

Ái tận hết khổ đau

[25]

Kẻ ngu trói bởi tham

Chẳng mong qua bờ kia

Do tham tài với ái

Hại người cũng hại mình

[26]

Tâm ái dục là ruộng

Tham sân si là hạt

Ai bố thí độ đời

Phúc báo vô cùng tận

[27]

Ít người mà nhiều hàng

Thương nhân sinh kinh sợ

Tham dục giặc hại mạng

Bậc trí chẳng tham dục

[28]

Ái dục tâm ham muốn

Đâu chỉ năm dục thôi?

Nhanh lìa tuyệt năm dục

Mới là bậc dũng mãnh

[29]

Vô dục sẽ không sợ

Đơn sơ chẳng ưu sầu

Dục trừ kết sử giải

Đó là thoát vực sâu

[30]

Nguồn gốc của tham dục

Là do vọng tưởng sinh

Nếu tâm chẳng nghĩ tưởng

Ái dục sẽ không sinh

[31]

Chặt cây hốt nhiên ngừng

Cây sinh các pháp ác

Chặt cây lẫn nhổ gốc

Bhikṣu đắc diệt độ

[32]

Phàm phu chẳng chặt cây

Thân thuộc không ít nhiều

Tâm trói ở nơi đó

Như nghé mong mỏi mẹ

☸ PHẨM 33: LỢI DƯỠNG

Phẩm Lợi Dưỡng có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khích lệ mình hãy tinh tấn và đề phòng tâm tham. Khi thấy bậc đức độ thì hãy học hỏi, tư duy và chớ để niệm ô uế khởi sinh.

[1]

Buồng chín, chuối sẽ khô

Cỏ lau, trúc, cũng thế

Con la chết khi chửa

Con người chết bởi tham

[2]

Bởi vậy tham vô lợi

Phải biết từ si sinh

Vì tham, ngu hại hiền

Đầu cổ rơi xuống đất

[3]

Dẫu trời mưa bảy báu

Kẻ tham vẫn chưa thỏa

Vui ít đời nhiều khổ

Ai giác làm thánh hiền

[4]

Tuy có phúc lạc trời

Bậc trí xả chẳng tham

Ân ái chẳng muốn ham

Đó là đệ tử Phật

[5]

Xa Đạo thuận tà ác

Bhikṣu tham lợi dưỡng

Chỉ có lòng keo tiếc

Cung phụng chính bản thân

[6]

Chớ vì tham lợi dưỡng

Cầu cúng cho người đời

Việc đó chẳng hợp Đạo

Thử hỏi có ích gì?

[7]

Kẻ ngu nghĩ cách ngu

Dục mạn ngày càng tăng

Phi pháp tham lợi dưỡng

Tịch diệt không thể đến

[8]

Chân lý ai khéo biết

Bhikṣu chân Phật tử

Không thích tham lợi dưỡng

Thanh nhàn trừ loạn ý

[9]

Tự chứng không cậy nhờ

Cũng không cầu mong người

Bhikṣu cầu mong người

Sẽ không đắc chính định

[10]

Thân tâm muốn an lạc

Dừng vọng tự tỉnh giác

Chẳng màng hay tính toán

Y phục và ẩm thực

[11]

Thân tâm muốn an lạc

Dừng vọng tự tỉnh giác

Tri túc không tham lam

Luôn nhớ tu Pháp lành

[12]

Thân tâm muốn an lạc

Dừng vọng tự tỉnh giác

Như chuột ở hang kín

Ẩn dật tu chính giáo

[13]

Lợi dưỡng chớ truy cầu

Tư duy phụng trì giới

Sẽ được bậc trí khen

Thanh khiết chớ biếng lười

[14]

Ba Minh có đầy đủ

Giải thoát được vô lậu

Trí kém người si mê

Sẽ không nhớ biết gì

[15]

Đối với các ẩm thực

Thọ nhận từ người khác

Mà khởi sinh pháp ác

Ganh ghét do lợi dưỡng

[16]

Lợi dưỡng kết nhiều oán

Tuy mặc ba Pháp y

Chỉ mong thức ăn ngon

Không vâng lời Phật dạy

[17]

Phải biết lỗi lầm này

Lợi dưỡng rất đáng sợ

Không tham không ưu sầu

Bhikṣu hãy xả tâm

[18]

Không ăn, mạng khó sống

Ai mà chẳng cần ăn?

Người xem ăn trên hết

Biết vậy đừng nên ganh

[19]

Đố kỵ trước hại mình

Sau đó mới hại người

Đánh người bị người đánh

Việc này chẳng thể tránh

[20]

Thà nuốt viên sắt nóng

Khát uống nước đồng sôi

Không lấy thân phạm giới

Thọ nhận đồ cúng dường

☸ PHẨM 34: ĐẠO NHÂN

Phẩm Đạo Nhân có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giáo huấn các đệ tử thọ trì và tu hành Chính Pháp, thì sẽ được giải thoát và đắc Đạo thanh tịnh.

[1]

Mắt tai mũi lưỡi thân

Đoan chính luôn hộ ý

Bhikṣu tu như thế

Tất sẽ trừ ách khổ

[2]

Thân nghiệp chớ sai phạm

Ngữ nghiệp nhu thuận hòa

Ý nghiệp luôn an định

Tu hành được tịch nhiên

[3]

Tu học phải gìn lời

Lời nói luôn an hòa

Nghĩa lý hợp như Pháp

Lời ấy ngọt dịu êm

[4]

Thích Pháp vui mến Pháp

Tư duy Pháp an lành

Bhikṣu y Pháp hành

Tu học chớ lãng quên

[5]

Tu học không cầu lợi

Với người không sinh ái

Bhikṣu khởi sinh ái

Sẽ không đắc chính định

[6]

Bhikṣu đi khất thực

Nếu có, chớ tích trữ

Trời người ngợi tán dương

Sinh tịnh không uế trược

[7]

Bhikṣu luôn từ mẫn

Kính trọng lời Phật dạy

Vào sâu diệu Chỉ Quán

Diệt uế mới được an

[8]

Hết thảy các danh sắc

Không thật chớ mê lầm

Không gần sẽ không ái

Mới là chân Bhikṣu

[9]

Bhikṣu chèo chiếc thuyền

Thuyền trống lướt nhẹ nhàng

Diệt trừ tham sân si

Rồi sẽ đến tịch diệt

[10]

Xả năm, đoạn trừ năm

Năm căn tư duy quán

Khi khéo phân biệt năm

Mới thoát qua sông sâu

[11]

Hành thiền chẳng buông lung

Chớ bị dục loạn tâm

Không uống nước đồng nung

Kẻo đốt hủy thân mình

[12]

Không thiền sẽ vô trí

Vô trí sẽ không thiền

Đạo từ thiền trí sinh

Gần tới Đạo tịch diệt

[13]

Tu học nhập không định

Bhikṣu luôn an tĩnh

Yêu thích nơi vắng vẻ

Quán sát pháp bình đẳng

[14]

Năm uẩn khéo chế phục

Điều tâm như dòng nước

Thanh tịnh luôn hòa vui

Là uống vị cam lộ

[15]

Bhikṣu tu trí tuệ

Đồ vật không sở hữu

Tri túc nhiếp sáu căn

Giới luật thảy phụng trì

[16]

Trọn đời tu tịnh hạnh

Cầu gặp thầy bạn lành

Bậc trí thành tựu Đạo

Trừ khổ sống an vui

[17]

Ví như những hoa lài

Khi héo nó tự rụng

Diệt trừ tham sân si

Sinh tử tự giải thoát

[18]

Thân ngữ không làm ác

Nhiếp ý tâm tịch tĩnh

Bhikṣu lìa thế gian

Đó là đắc tịch diệt

[19]

Đối với sắc thân này

Trong tâm luôn tinh tấn

Hộ thân niệm Chính Đạo

Bhikṣu sống an vui

[20]

Tự mình cho là ngã

Suy ra chẳng có ngã

Cho nên hãy trừ ngã

Điều phục làm thánh hiền

[21]

Hoan hỷ lời Phật dạy

Tu trì thêm an lạc

Thẳng đến Đạo tịch tĩnh

Hành diệt mãi an vui

[22]

Mặc dầu làm chút ít

Nhưng đúng lời Phật dạy

Là chiếu sáng thế gian

Như trời không mây che

[23]

Ngã mạn diệt trừ sạch

Như sen khỏi mặt nước

Tu học lìa đây kia

Phải biết là thắng hạnh

[24]

Cắt ái không lưu luyến

Như sen chẳng dính bùn

Bhikṣu vượt sông ái

Thắng tuệ trừ ái dục

[25]

Ra khỏi dòng ái dục

Nhiếp tâm trừ dục vọng

Phàm phu chẳng đoạn dục

Tâm ý mãi rong ruổi

[26]

Tu hành chớ làm ác

Tinh tấn tự điều tâm

Xuất gia mà lười biếng

Ý nhiễm lại khởi sinh

[27]

Tu hành mà lười biếng

Nhọc tâm chẳng trừ khổ

Không phải là tịnh hạnh

Làm sao được báu lớn?

[28]

Đạo Nhân tu Pháp gì?

Nếu ý không chế phục

Từng bước nhiễm trần lao

Chỉ chạy theo tư tưởng

[29]

Pháp y khoác trên vai

Làm ác chẳng ngừng nghỉ

Ai luôn làm điều ác

Khi chết đọa địa ngục

[30]

Buông lung, khó răn bảo

Như gió thổi héo cây

Tự làm tự lĩnh thọ

Sao lại chẳng tinh tấn?

[31]

Chẳng phải cạo râu tóc

Phóng đãng không giới luật

Xả tham tư duy Đạo

Mới là chân Bhikṣu

[32]

Chẳng phải cạo râu tóc

Buông lung không thành tín

Khéo diệt các khổ não

Thành bậc đại Đạo Nhân

☸ PHẨM 35: TỊNH HẠNH

Phẩm Tịnh Hạnh có 40 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng: nếu hành vi, lời nói, và sự tu học mà thanh tịnh không cấu uế, thì mới xưng là bậc Đạo Nhân.

[1]

Ra khỏi dòng ái dục

Vô dục như Phạm Thiên

Các hành đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[2]



Chỉ Quán khéo tu hành

Thanh tịnh chẳng cấu uế

Đoạn trừ ái dục siết

Mới là bậc tịnh hạnh

[3]

Chẳng kia cũng chẳng đây

Đây kia đã rỗng không

Lìa bỏ tâm tham dục

Mới là bậc tịnh hạnh

[4]

Tư duy vô cấu nhiễm

Tu hành chẳng hữu lậu

Không khởi tâm mong cầu

Mới là bậc tịnh hạnh

[5]

Ban ngày trời chiếu sáng

Ban đêm trăng sáng soi

Áo giáp rạng quân binh

Thiền định soi Đạo Nhân

Khi Phật hiện thế gian

Sáng rực khắp muôn nơi

[6]

Cạo đầu chưa Đạo Nhân

Xưng thiện chưa tịnh hạnh

Nếu khéo diệt mọi ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[7]

Lìa ác là tịnh hạnh

Chính hạnh là Đạo Nhân

Bỏ ngã trừ cấu uế

Mới gọi là xuất gia

[8]

Nếu đối với ái dục

Tâm ý không tham luyến

Đã xả đã chính hạnh

Đó là diệt trừ khổ

[9]

Thân ngữ cùng với ý

Thanh tịnh không lỗi lầm

Khéo nhiếp ba nghiệp này

Mới là bậc tịnh hạnh

[10]

Nếu tâm hiểu rõ ràng

Pháp của chư Phật nói

Quán tâm tự quy y

Thanh tịnh như nước trong

[11]

Chẳng phải ai bện tóc

Gọi là bậc tịnh hạnh

Chân thành tu tập Pháp

Thanh tịnh làm thánh hiền

[12]

Bện tóc nhưng vô trí

Áo cỏ mặc phô trương

Bên trong chẳng lìa nhiễm

Ngoài xả có ích gì?

[13]

Ai mặc áo vải thô

Chân thật hành thiện Pháp

Nơi vắng tư duy Pháp

Mới là bậc tịnh hạnh

[14]

Phật không dạy bảo ai

Tự mình ngợi khen mình

Không dối hợp như Pháp

Mới là bậc tịnh hạnh

[15]

Cắt đứt mọi ái dục

Ý chí không tham trước

Xả bỏ mọi dục lạc

Mới là bậc tịnh hạnh

[16]

Khéo đoạn sông sinh tử

Khéo nhẫn vượt thế gian

Tự giác thoát hào sâu

Mới là bậc tịnh hạnh

[17]

Bị mắng bị đánh đập

Nhẫn nhịn không khởi sân

Có sức đại nhẫn nhục

Mới là bậc tịnh hạnh

[18]

Nếu ai bị lấn hiếp

Hãy nhớ giữ giới hạnh

Đoan thân tự điều phục

Mới là bậc tịnh hạnh

[19]

Trong tâm lìa pháp ác

Như rắn lột thay da

Chẳng bị dục nhiễm ô

Mới là bậc tịnh hạnh

[20]

Giác ngộ sinh là khổ

Từ đó diệt ý tham

Nhấc bỏ gánh nặng xuống

Mới là bậc tịnh hạnh

[21]

Thâm giải diệu trí tuệ

Biết rõ đường đúng sai

Liễu giải vô thượng nghĩa

Mới là bậc tịnh hạnh

[22]

Rời bỏ duyên gia đình

Xuất gia, không sợ hãi

Biết đủ chẳng mong cầu

Mới là bậc tịnh hạnh

[23]

Buông bỏ việc mưu sinh

Không khởi tâm giết hại

Chẳng gây phiền não sầu

Mới là bậc tịnh hạnh

[24]

Lánh tranh chẳng đua tranh

Bị phạm chẳng oán hờn

Ác đến thiện tiếp đãi

Mới là bậc tịnh hạnh

[25]

Diệt trừ tham sân si

Kiêu mạn các việc ác

Như rắn lột thay da

Mới là bậc tịnh hạnh

[26]

Đoạn tuyệt chuyện thế sự

Không thốt lời ác ôn

Quán sát Tám Chính Đạo

Mới là bậc tịnh hạnh

[27]

Lành dữ đời ngợi khen

Dài ngắn hay lớn bé

Chẳng lấy cũng chẳng cho

Mới là bậc tịnh hạnh

[28]

Đời này gieo nhân sạch

Đời sau quả chẳng dơ

Không làm các điều ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[29]

Xả bỏ tâm ỷ lại

Không học lời dị đoan

Pháp ác diệt trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[30]

Nghiệp tội và phúc báo

Cả hai đã vĩnh trừ

Vô ưu chẳng nhiễm trần

Mới là bậc tịnh hạnh

[31]

Tâm vui chẳng nhiễm trần

Sáng tròn như trăng rằm

Hủy báng đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[32]

Thấy kẻ ngu đến đi

Rớt hào sâu chịu khổ

Muốn tự qua bờ kia

Không nên nghe tà thuyết

Diệt ác đừng khởi sinh

Mới là bậc tịnh hạnh

[33]

Ân ái đã đoạn trừ

Xuất gia lìa ái dục

Ái dục nếu trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[34]

Lìa xa chốn đông người

Không tham hưởng phúc trời

Chẳng nương các nơi đó

Mới là bậc tịnh hạnh

[35]

Yêu ghét ai xả bỏ

Tịch diệt ác chẳng sinh

Dũng mãnh đoạn sinh tử

Mới là bậc tịnh hạnh

[36]

Việc cần làm đã xong

Diệt độ chẳng còn sinh

Giác ngộ không chỗ nương

Mới là bậc tịnh hạnh

[37]

Đã ra khỏi năm đường

Chẳng còn đọa luân hồi

Trừ sạch mọi ác tập

Mới là bậc tịnh hạnh

[38]

Quá khứ cùng vị lai

Hiện tại không chấp trước

Chẳng buông cũng chẳng giữ

Mới là bậc tịnh hạnh

[39]

Tối hùng tối dũng mãnh

Có thể tự giải thoát

Giác ngộ chẳng lay động

Mới là bậc tịnh hạnh

[40]

Tự biết việc đời trước

Vốn từ nơi nào đến

Tận trừ gốc sinh tử

Thông triệt Đạo huyền thâm

Chiếu sáng như Năng Nhân

Mới là bậc tịnh hạnh

☸ PHẨM 36: TỊCH DIỆT

Phẩm Tịch Diệt có 36 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng nơi đại quy y của Chính Đạo, nơi tịch diệt vắng lặng, và nơi vượt khỏi sự sợ hãi của sinh tử.

[1]

Nhẫn nhục là đệ nhất

Tịch diệt là tối thượng

Xuất gia chẳng phạm giới

Tâm tịch không gì hại

[2]

Không bệnh là lợi nhất

Biết đủ là giàu nhất

Cốt nhục là thân nhất

Tịch diệt là vui nhất

[3]

Đói khát là hoạn nhất

Các hành là khổ nhất

Ai biết như thật ấy

Tịch diệt an vui nhất

[4]

Ít ai đến chốn lành

Phần nhiều đến nẻo ác

Ai biết như thật ấy

Tịch diệt an vui nhất

[5]

Do nhân sinh chốn lành

Do nhân sinh nẻo ác

Do nhân đắc tịch diệt

Còn duyên thì cũng thế

[6]

Nai sống nơi hoang dã

Chim bay giữa bầu trời

Vạn pháp do nhân duyên

Đạo Nhân về tịch diệt

[7]

Ngã có, vốn là không

Xưa có ngã, nay không

Chẳng không cũng chẳng có

Như nay chẳng thể được

[8]

Tâm tư rất khó thấy

Tập tính có thể thấy

Những ai hiểu ái dục

Mới thấy rõ hoàn toàn

Dục lạc đã lìa xa

Khổ đau sẽ diệt trừ

[9]

Ái dục ai lưu luyến

Thống khổ chỉ tăng thêm

Tuệ minh ý chẳng nhiễm

Thanh tịnh khéo điều phục

Ái dục nếu chẳng gần

Khổ đau sẽ diệt trừ

[10]

Thấy như thật mà thấy

Nghe như thật mà nghe

Nhớ như thật mà nhớ

Biết như thật mà biết

Không chấp trước dẫu thấy

Cho đến biết cũng vậy

Mọi thứ đều buông xả

Khổ đau sẽ diệt trừ

[11]

Không thân, tưởng diệt trừ

Thống khổ được mát mẻ

Các hành vĩnh dừng nghỉ

Thức tưởng chẳng còn sinh

Khổ đau sẽ diệt trừ

[12]

Nhiễm ô tâm tạo tác

Thanh tịnh tâm vô vi

Dục lạc chớ có gần

Bởi nó chẳng an vui

Ái dục chẳng thân cận

Thì tâm sẽ vắng lặng

Khi tâm đã vắng lặng

Đến đi sẽ chẳng còn

[13]

Khi đến đi đoạn trừ

Sinh tử sẽ chẳng còn

Khi sinh tử đoạn trừ

Kia đây sẽ chẳng còn

Khi kia đây đoạn trừ

Tham trước sẽ chẳng còn

Khi tham trước diệt sạch

Khổ đau sẽ dứt trừ

[14]

Bhikṣu! Hễ có sinh

Tất sẽ có tạo tác

Vô sinh không còn hữu

Vô tác không chỗ hành

[15]

Chỉ ai được vô niệm

Mới đạt đến tịch diệt

Vô sinh không còn hữu

Vô tác không chỗ hành

[16]

Những ai còn tạo tác

Là chưa ngộ Pháp yếu

Nếu đã liễu vô sinh

Không hữu cũng không hành

[17]

Bởi hữu mà có sinh

Từ sinh hữu lại khởi

Do hành có sinh tử

Mở bày muôn nghiệp quả

[18]

Do ăn nhân duyên sinh

Do ăn có vui buồn

Việc đó ai diệt trừ

Chẳng còn vết của hành

Các khổ đã tận trừ

Hành diệt tâm an nhiên

[19]

Bhikṣu! Ta đã biết

Chẳng còn vào các Xứ

Không, Thức Vô Biên Xứ

Hay Vô Sở Hữu Xứ

[20]

Không vào Phi Phi Tưởng

Không đời này đời sau

Cũng không nhật nguyệt tưởng

Không đến cũng không đi

[21]

Ta đã không trở lại

Chẳng đi cũng chẳng đến

Chẳng chết cũng chẳng sinh

Đó là cảnh tịch diệt

[22]

Như thế không danh tướng

Vui buồn đã hiểu rõ

Cái thấy chẳng còn sợ

Vô nghi không lời nói

[23]

Bắn hạ mũi tên lậu

Si mê không chỗ nương

Đó là an lạc nhất

Đạo này tịch vô thượng

[24]

Tâm nhẫn như đại địa

Hành nhẫn như cánh cửa

Vô cấu như nước trong

Không còn thọ sinh tử

[25]

Thắng lợi chưa đủ nhờ

Tuy thắng vẫn còn khổ

Hãy tự cầu thắng Pháp

Đã thắng chẳng còn sinh

[26]

Nghiệp hết chẳng tạo mới

Nhàm thai không hành dâm

Hạt cháy chẳng còn sinh

Ý diệt như lửa tắt

[27]

Bào thai là biển dơ

Sao còn thích hành dâm?

Tuy có nơi thượng thiện

Đều chẳng bằng tịch diệt

[28]

Phải biết đoạn tất cả

Chẳng còn đắm thế gian

Buông xả mà diệt độ

Đây là Đạo tối thắng

[29]

Chính Pháp Phật thuyết giảng

Trí dũng khéo phụng trì

Thanh tịnh không nhiễm ô

Tự biết vượt thế gian

[30]

Học Đạo trước lìa dục

Sớm trì Phật Kinh giới

Diệt trừ tất cả ác

Dễ như chim giữa trời

[31]

Nếu đã hiểu Pháp cú

Chí tâm tu Chính Đạo

Là qua bờ sinh tử

Hết khổ chẳng hoạn nạn

[32]

Đạo Pháp chẳng lạ quen

Chẳng màng mạnh hay yếu

Chủ yếu trừ tâm nhiễm

Buông xả sẽ thanh tịnh

[33]

Thượng trí nhàm thân lậu

Mỏng manh không chân thật

Khổ nhiều mà vui ít

Chín lỗ đều bất tịnh

[34]

Trí chuyển nguy thành an

Bỏ tham thoát ách nạn

Thân rữa, tan như bọt

Tuệ kiến xả chẳng tham

[35]

Quán thân chứa toàn khổ

Sinh già bệnh đau đớn

Lìa cấu tu thanh tịnh

Mới được an vui lớn

[36]

Nương tuệ bỏ tà niệm

Lậu tận chẳng còn thọ

Tịnh tu vượt thế gian

Trời người thảy kính lễ

☸ PHẨM 37: SINH TỬ

Phẩm Sinh Tử có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, con người khi chết, thần hồn sẽ tùy theo nghiệp mà chuyển sinh.

[1]

Mạng như quả tự chín

Luôn sợ bị rụng xuống

Có sinh ắt phải chết

Ai nào thoát miễn đâu?

[2]

Từ xưa thích ân ái

Do ái thọ bào thai

Mạng sống như điện chớp

Ngày đêm trôi chẳng ngừng

[3]

Thân là vật của chết

Thần thức vô hình tướng

Giả như chết rồi sinh

Tội phúc vẫn chẳng mất

[4]

Thỉ chung đâu một đời

Do si ái dài lâu

Tự mình thọ vui khổ

Thân chết thức chẳng diệt

[5]

Thân bốn đại là sắc

Thức bốn uẩn là danh

Tình cảnh mười tám giới

Sinh khởi mười hai duyên

[6]

Thức nương chín cõi phàm

Sinh tử chẳng đoạn diệt

Thế gian ngu không nghe

Ám che vô thiên nhãn

[7]

Che lấp bởi ba độc

Không mắt thấy sai lầm

Cho chết như khi sinh

Hoặc chết là đoạn diệt

[8]

Thần thức tạo ba cõi

Lành dữ ở năm đường

Âm thầm lặng lẽ tới

Nơi đến như âm vang

[9]

Cõi dục, sắc, vô sắc

Đều do nhân đời trước

Như bóng hiện theo hình

Báo ứng tự nhiên đến

[10]

Thức lấy thân làm danh

Như lửa theo chất đốt

Dùng lửa mồi bó đuốc

Bốc cháy tùy cỏ than

[11]

Tâm khởi pháp cũng khởi

Tâm diệt pháp cũng diệt

Hưng suy như mưa đá

Lưu chuyển chẳng tự biết

[12]

Thần thức rong năm đường

Không nơi nào chẳng đến

Xả thân lại thọ thân

Như bánh lăn trên đất

[13]

Như người sống trong nhà

Một ngày rời nhà cũ

Thức lấy thân làm nhà

Thân hoại thức vẫn còn

[14]

Thần thức nương ở thân

Như chim núp trong lọ

Lọ vỡ chim sẻ bay

Thân hoại thức chuyển sinh

[15]

Si mê luôn nghĩ tịnh

Ái thân khởi hoài nghi

Vọng niệm chuyện phi pháp

Phật bảo là vô minh

[16]

Từ một triển chuyển hai

Ba độc năm uẩn rộng

Các biển mười ba sự

Ra khỏi đến an vui

[17]

Ba việc khi đứt hẳn

Hơi thở, hơi nóng, thức

Thì biết mạng chẳng còn

Bỏ thân mà chuyển sinh

[18]

Thây chết nằm trên đất

Vô tri như cỏ cây

Tư duy quán như thế

Chỉ ngu tham huyễn hóa

☸ PHẨM 38: ĐẠO LỢI

Phẩm Đạo Lợi có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này giảng về việc làm của bậc hiền minh, khai thị thiện đạo, và chỉ dẫn mọi người làm việc lành.

[1]

Ai biết phụng bậc trên

Đạo Nhân, vua, cha, thầy

Tín, giới, thí, văn, tuệ

Trọn đời mãi bình an

[2]

Đời trước tu phúc đức

Khi sinh liền tôn quý

Lấy Đạo an thiên hạ

Trì Pháp người kính theo

[3]

Vua là chủ muôn dân

Luôn ban lòng từ ái

Đích thân trì Kinh giới

Dạy bảo điều đúng sai

[4]

Khi an chẳng quên nguy

Lo xa phúc chuyển tăng

Báo ứng của phúc đức

Chẳng kể sang với hèn

[5]

Chúa lĩnh của thế gian

Tu thiện chẳng xảo ngụy

Điều tâm thắng tà ác

Như thế là minh quân

[6]

Chính kiến khéo thí huệ

Nhân ái khéo lợi người

Lợi ích chia đồng đều

Như thế người cậy trông

[7]

Như bò gắng qua sông

Đúng hướng cả đàn nhờ

Phụng Pháp tâm chẳng tà

Như thế muôn người an

[8]

Chớ quấy nhiễu voi thần

Mà chuốc phải khổ đau

Ác ý sẽ giết mình

Chết không đến nơi lành

[9]

Giới đức khéo bảo hộ

Phúc báo luôn tùy thân

Thấy Pháp làm nhân sư

Vĩnh xa ba đường ác

[10]

Giữ giới trừ hãi sợ

Phúc đức ba cõi kính

Quỷ rồng tà độc hại

Không phạm ai trì giới

[11]

Bất nghĩa không thành tín

Lừa dối ưa đấu tranh

Phải biết lìa xa đó

Gần ngu tội tăng thêm

[12]

Hiền minh lời thành tín

Đa văn giới đầy đủ

Phải biết thân cận đó

Gần trí thiện tăng thêm

[13]

Nói khéo không trì giới

Ý loạn chẳng làm lành

Dẫu trú nơi vắng vẻ

Cũng không tu học Pháp

[14]

Lời chính giáo đứng đầu

Lời Pháp nghĩa là hai

Lời từ ái là ba

Lời thành tín là bốn

[15]

Lời vô ích như dao

Sẽ dễ tổn thương mình

Kẻ ngu ưa nói dối

Tạo nghiệp chịu khổ đau

[16]

Tham dục sân hận si

Là ba nghiệp xấu ác

Hại mình với ba độc

Quả báo do ái sinh

[17]

Tu phúc sinh trời người

Làm ác sinh đường dữ

Thánh nhân rõ quả báo

Nên luôn tu Pháp lành

[18]

Giới đức tu nghiệp lành

Phúc báo luôn tùy thân

Trời người khen việc lành

Chính tâm luôn an lạc

[19]

Làm ác chẳng thôi nghỉ

Thống khổ chẳng hối lỗi

Cuộc đời như dòng nước

Đáng sợ, hãy giữ giới

[20]

Đầu ta nay đã bạc

Dấu hiệu thời trẻ qua

Thiên sứ đến báo tin

Đến lúc phải xuất gia

☸ PHẨM 39: CÁT TƯỜNG

Phẩm Cát Tường có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng về sự tu hành. Nếu bỏ ác hướng thiện thì về sau sẽ được cát tường lớn lao.

[1]

Phật đức thắng chư thiên

Như Lai luôn thuyết Pháp

Có Phạm Chí đến hỏi

Điều gì cát tường nhất?

[2]

Bấy giờ Phật thương xót

Liền giảng Đạo chân thật

Tín thọ mến Chính Pháp

Đó là cát tường nhất

[3]

Nếu không từ trời người

Hy vọng cầu may mắn

Cũng không cúng thờ thần

Đó là cát tường nhất

[4]

Bạn hiền, sống chốn lành

Thường nghĩ tích phúc đức

Thân nghiệp luôn chân chính

Đó là cát tường nhất

[5]

Lìa ác tu việc lành

Bỏ rượu biết tiết chế

Nữ sắc không tham đắm

Đó là cát tường nhất

[6]

Đa văn siêng trì giới

Kinh giới tinh tấn học

Tu thân không đua tranh

Đó là cát tường nhất

[7]

Hiếu thảo thờ mẹ cha

Lo lắng cho gia đình

Chẳng làm việc vô nghĩa

Đó là cát tường nhất

[8]

Không ngạo mạn tự đại

Luôn phản tỉnh biết đủ

Dành thời gian đọc Kinh

Đó là cát tường nhất

[9]

Lòng nhẫn việc không tốt

Vui muốn thấy Đạo Nhân

Nghe Pháp luôn tín thọ

Đó là cát tường nhất

[10]

Ăn chay tu tịnh hạnh

Luôn mong gặp thánh hiền

Thân cận bậc trí tuệ

Đó là cát tường nhất

[11]

Tín tâm nơi Chính Đạo

Chính ý không hoài nghi

Muốn thoát ba đường ác

Đó là cát tường nhất

[12]

Tâm bình đẳng bố thí

Phụng sự bậc đắc Đạo

Cũng kính hàng trời người

Đó là cát tường nhất

[13]

Luôn muốn lìa tham dục

Sân hận và si mê

Khéo tu thấy dấu Đạo

Đó là cát tường nhất

[14]

Nếu bỏ việc phi pháp

Siêng năng tu Chính Đạo

Luôn làm việc nên làm

Đó là cát tường nhất

[15]

Tất cả vì thiên hạ

Kiến lập tâm đại từ

Tu thiện an chúng sinh

Đó là cát tường nhất

[16]

Muốn cầu phúc cát tường

Hãy kính tin chư Phật

Muốn cầu phúc cát tường

Hãy nghe Pháp cú nghĩa

[17]

Muốn cầu phúc cát tường

Hãy cúng dường chư Tăng

Tịnh giới ai đầy đủ

Đó là cát tường nhất

[18]

Người trí sống thế gian

Luôn làm việc cát tường

Thành tựu chân trí tuệ

Đó là cát tường nhất

[19]

Phạm Chí nghe Phật dạy

Trong lòng rất vui mừng

Đỉnh lễ sát chân Phật

Quy mạng Phật Pháp Tăng

Kinh Pháp Cú ♦ Hết quyển hạ

Soạn tập: Tôn giả Pháp Cứu

Dịch sang cổ văn: Pháp sư Chướng Ngại và những vị khác ở Thế Kỷ 3

Dịch sang tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận

Dịch nghĩa: 28/8/2014 ◊ Cập nhật: 20/8/2021

☸ Cách đọc âm tiếng Phạn

Bhikṣu: bíc su